Bieg na orientację

Wrocławianie lubią spędzać czas na świeżym powietrzu i… biegać na orientację. W 2015 roku z 817 pomysłów zgłoszonych do budżetu obywatelskiego 10. miejsce w głosowaniu mieszkańców zdobył projekt Znajdzsiewlesie.pl. Dzięki niemu wśród drzew i alejek Lasku Rędzińskiego i Parku Grabiszyńskiego pojawiły się stałe punkty kontrolne do orientacji sportowej, a nowych oznakowanych miejsc wciąż przybywa. Punkty tworzą trasy o różnym poziomie trudności dla osób, które chcą pobiegać, przejechać się rowerem lub zabrać rodzinę na spacer.

Fot. znajdzsiewlesie.pl

Podobne punkty znajdziecie także w Lesie Mokrzańskim, Lasku Osobowickim, Parku Wschodnim, a poza Wrocławiem – m.in. w Obornikach Śląskich, Miliczu i Świdnicy. Chcesz spróbować jedną z tras? Wejdź na stronę Znajdzsiewlesie.pl. W jednym miejscu wybierzesz trasę odpowiednią do Twojego poziomu trudności, sprawdzisz, jak dotrzeć na start oraz pogodę na konkretny dzień. To już prawie wszystko, ale jest jeszcze jedna rzecz bez której ani rusz.

Każda trasa na stronie ma profesjonalnie przygotowaną mapę, którą można za darmo pobrać i wydrukować, ściągnąć na smartfona lub skorzystać ze specjalnej aplikacji Mobo. Znajdzsiewlesie.pl zachęca nas także do skorzystania z Endomondo, które jest najbardziej popularne wśród biegaczy. Aplikacja sczytuje nasze położenie, zapisuje trasę, czas a nawet tempo biegu. Na mapie są dokładne oznaczenia punktów kontrolnych, a w terenie znajdują się perforatory, czyli urządzenia, dzięki którym potwierdzisz swoją obecność w tym miejscu.

Orienteering, czyli o co właściwie biega?

Orienteering w najszerszym sensie oznacza orientowanie się w terenie. Najczęściej jest to park, las, rzadziej obszar zabudowany, dlatego miłośnicy tej aktywności nazywają ją często zielonym sportem. Niekoniecznie oznacza on jednak bieganie (BnO, ang. foot orienteering), które faktycznie było pierwszym sportem na orientację, ale nie jest jego jedyną formą.

Polski Związek Orientacji Sportowej obejmuje również takie dyscypliny jak Rowerowa Jazda na Orientację, Narciarska Jazda na Orientację oraz Orientacja Precyzyjna. Orienteering spodoba się amatorom dwóch kółek, nordic-walkingu czy po prostu wypraw na łono natury. Bo czemu do jazdy, biegów czy spacerów nie dołączyć elementu wyzwania i przygody?

Podstawowym zadaniem jest znalezienie punktów kontrolnych i pokonanie całej trasy w jak najkrótszym czasie. W zawodach musimy zaliczyć wszystkie punkty i to w określonej kolejności. Inaczej jest w scorelaufie. On również wymaga, aby zameldować się w podanych miejscach na trasie, ale kolejność zdobywania punktów jest dowolna.

Kiedy uprawiamy sport wyłącznie dla własnej przyjemności, elementy rywalizacji schodzą na dalszy plan, a liczy się przede wszystkim przygoda i spędzenie weekendu poza domem. Takie podejście jak ulał pasuje do rogainingu, który wymyślili Australijczycy, by zachęcić ludzi do wychodzenia w teren.. Założenie jest proste: nie każdy musi biegać. Trasy można pokonać marszem. Nie znika jednocześnie element rywalizacji. Uczestników imprezy obowiązuje limit czasowy, w którym trzeba zebrać jak najwięcej punktów, a niekoniecznie wszystkie z nich.

Dwie rzeczy przydadzą się nam zawsze i są wspólne dla wszystkich sportów na orientację. To mapa i kompas. Mapy cechuje duża dokładność. Są one wykonywane nawet w skali 1:5 000, gdzie 1 cm na mapie odpowiada 50 metrom w terenie. Oznacza to, że kiedy poruszacie się w plenerze, na mapie odnajdziecie każdą alejkę, ławkę, krzak, a nawet zagłębienie drogi. Biegacze korzystają z dwóch rodzajów map. Pierwsza możliwość to mapy przypominające turystyczne, ale dostosowane do startu i pomijające nieistotne piktogramy. Mapy przygotowane specjalnie na potrzeby biegów przełajowych są znacznie inne i pokazują przede wszystkim przebieżność terenu. Pokierują nas tam, gdzie prowadzi ścieżka i zaznaczą miejsce, w którym las jest zbyt gęsty. Orientację w terenie znacznie ułatwia kompas – zakładany na kciuk lub zawieszony na sznurku i trzymany w dłoni.

Jak zacząć?

Wiemy już, że poziom trudności trasy możemy dopasować do naszej kondycji oraz, że przyda nam się kompas i mapa. Nie potrzebujemy żadnego kursu, a parki i lasy są przecież otwarte dla wszystkich, którzy chcą zażyć aktywności na świeżym powietrzu. Ważniejsza niż sprawność fizyczna jest umiejętność orientacji w terenie, dlatego punkty mogą zdobywać osoby w każdym wieku. Symbole na mapie przyswoją sobie nawet kilkuletnie dzieci.

Przed ruszeniem na trasę nie powinien nas też powstrzymać brak specjalistycznego sprzętu. W buty do biegania, profesjonalny strój, kompas czy chip możemy wyposażyć się później. W Polsce działają sklepy ze sprzętem do orientacji sportowej. Najbardziej znane są SX-Sport, O-Stuff i Corsa.

Jeżeli chcemy spróbować swoich sił w terenie i zmierzyć się z innymi, pobiegnijmy z mapą w zawodach. W 2016 roku w całej Polsce zorganizowano 276 startów w orientacji sportowej. Każdy bieg jest niepowtarzalny i nieprzewidywalny – trasy projektuje się na każdy start i trzyma w tajemnicy aż do samych zawodów. Możemy również trenować regularnie w jednym z ponad 150 zarejestrowanych klubów. W stolicy Dolnego Śląska działa Klub Sportowy Artemis, Miejski Klub Sportowy MOS i Wojskowy Klub Sportowy Śląsk Wrocław.

Fot. Lebork24.info

Początkowo w zawodach sportowych faktycznie brali udział tylko wojskowi. Pierwsze biegi odbyły się w norweskim Bergen… 120 lat temu, w 1897 roku. Pierwotne zasady były nieco inne niż dzisiejsze – zawodnicy przy pomocy kompasu mieli znaleźć ukryte na mapie punkty, a dystanse były znacznie dłuższe. Od początku XX wieku do rywalizacji dołączyli cywile.

Obecnie w międzynarodowych zawodach bierze udział ponad 70 państw z pięciu kontynentów. Największą popularnością cieszą się biegi w Skandynawii, Szwajcarii i Francji. Fenomenem jest szwedzki bieg O-Ringen, w którym startuje średnio 13-17 tys. osób. To tak, jakby w jednych zawodach wzięli udział wszyscy mieszkańcy Trzebnicy i okolic. Największym widowiskiem są Mistrzostwa Świata, które początkowo były rozgrywane co dwa lata. Obecnie odbywają się co roku.

Orientuj się we Wrocławiu

Popularność biegów na orientację rośnie również w naszym mieście i województwie. Wszystkie zawody trudno zliczyć i równie trudno znaleźć pełen kalendarz wszystkich zawodów. Jeden z najbardziej kompletnych kalendarzy startów w całej Polsce znajdziecie tutaj. Warto wspomnieć o dwóch wrocławskich cyklach biegów.

Od listopada do marca odbywa się Wrocław Night-O-Fight. Zawody rozgrywane są raz w miesiącu po zmierzchu. Wiosną w kwietniu startuje Cykl Biegów na Orientację ,,Zielony Wrocław”, który z przerwą na wakacje trwa do października. Zawody również dzielą się na 5 etapów, ale są rozgrywane za dnia. Kto startuje w zawodach? Przede wszystkim amatorzy, w tym wiele rodzin z dziećmi.

W ostatniej edycji ,,Zielonego Wrocławia” wzięło udział około 400 dzieci z siedmiu szkół podstawowych i 2 gimnazjów. Dla uczniów są organizowane także osobne zajęcia pod nazwą ,,Orientuj się we Wrocławiu”. Nie tylko dowiadują się, jak prawidłowo ustawiać i odczytywać mapę, ale też rozwijają wyobraźnię przestrzenną, uczą się samodzielności i umiejętności podejmowania decyzji. Podobne zajęcia odbyły się także poza Wrocławiem, w 20 miejscowościach na całym Dolnym Śląsku.

Rys. Wiktor Lewandowski

Bieg na orientację jako dyscyplina World Games

Pierwsze Mistrzostwa Świata odbyły się w 1966 roku, ale jeszcze nigdy nie gościły w Polsce. Jako dyscyplina The World Games bieg na orientację zadebiutował w 2001 roku. Igrzyska we Wrocławiu będą pierwszą imprezą tak wysokiej rangi, a najlepszych światowych zawodników zobaczymy w trzech różnych konkurencjach i w trzech różnych lokalizacjach.

25 lipca w ścisłym centrum Wrocławia odbędzie się rywalizacja w sprincie. Trasa trwa około 15 minut, a zawodnicy startują co minutę. Dla oglądających to najbardziej widowiskowa konkurencja, dla biegaczy – ciągłe podejmowanie decyzji w ułamku sekund.

Fot. fotopolska.trzebnica.eu

26 lipca około 100 zawodników pobiegnie na średnim dystansie (ang. middle) w Trzebnicy – jednym z miast partnerskich igrzysk. Plenerem rywalizacji będzie Las Bukowy i Park Zdrojowy. Dzień później odbędzie się ostatnie starcie – sztafet sprinterskich – przy wrocławskim ZOO. Drużyny będą liczyć po dwie kobiety i dwóch mężczyzn.

Poza programem igrzysk są trzy inne konkurencje zaliczane do biegów na orientację: bieg klasyczny (long), bieg długodystansowy (superlong) oraz nocny bieg na orientację (night). W tym ostatnim przypadku zawodnicy poruszają się z latarką, a punkty kontrolne są widoczne z większej odległości dzięki elementom odblaskowym.