Dom handlowy Kameleon, 2018, \u017ar\u00f3d\u0142o: By Volens nolens kraplak – Praca w\u0142asna, CC BY-SA 4.0,<\/figcaption><\/figure><\/li><\/ul><\/figure>\n\n\n\nKameleon to prawdziwa petarda! <\/h3>\n\n\n\n Nie ma chyba innego budynku we Wroc\u0142awiu, kt\u00f3ry tak spektakularnie \u0142\u0105czy\u0142by \u015bwiat\u0142o, ruch i dynamik\u0119 ulicy. Projekt Ericha Mendelsohna (jedyny projekt tego architekta dla Wroc\u0142awia) zak\u0142ada\u0142 bowiem, \u017ce dom towarowy Rudolfa Petersdorffa ma przyci\u0105ga\u0107 przechodni\u00f3w zar\u00f3wno w dzie\u0144, jak i w nocy. St\u0105d pomys\u0142 na zast\u0105pienie \u015bcian zewn\u0119trznych ogromnymi oknami, kt\u00f3re przedzielone jedynie w\u0105skimi ramami, nadaj\u0105 masywnemu budynkowi efektu niezwyk\u0142ej lekko\u015bci. Dynamiczno\u015b\u0107 bry\u0142y podkre\u015blono dodatkowo przeszklonym na ca\u0142ej d\u0142ugo\u015bci naro\u017cnym wykuszem, w kt\u00f3rym architekt wykorzysta\u0142 sposoby konstrukcji hal peronowych, a jego charakterystyczny kszta\u0142t opar\u0142 na op\u0142ywowej formie podpatrzonych w Ameryce tramwaj\u00f3w. Efekt? \u201eNajnowsze dzie\u0142o Mendelsohna to absolutnie wzorowe dokonanie\u201d – zachwyca\u0142 si\u0119 dziennikarz Schlesische Monatshefte w 1928 roku. I tylko szkoda, \u017ce nikt z \u00f3wczesnych, ani ze wsp\u00f3\u0142czesnych owego \u201ewzoru\u201d nie podchwyci\u0142… Dawny Petersdorff pozostaje wed\u0142ug mnie najlepszym budynkiem handlowym we Wroc\u0142awiu. Mimo \u017ce od jego wzniesienia min\u0119\u0142y \u2013 bagatela! – 92 lata.<\/p>\n\n\n\n
A sprawa wcale \u0142atwa nie by\u0142a i Erich Mendelsohn podj\u0105\u0142 naprawd\u0119 ryzykowne wyzwanie. Naro\u017cna dzia\u0142ka, usytuowana u zbiegu ulic Szewskiej i O\u0142awskiej (dawniej Schuhbr\u00fccke i Ohlauerstra\u00dfe), by\u0142a bowiem terenem do\u015bwiadczalnym kolejnych pokole\u0144 architekt\u00f3w i urbanist\u00f3w. Co tu si\u0119 nie dzia\u0142o! W\u0142a\u015bciwie ju\u017c od \u015bredniowiecza budowano tu i burzono, a zmieniaj\u0105cy si\u0119 w\u0142a\u015bciciele parceli i coraz to nowy charakter powstaj\u0105cych budynk\u00f3w spowodowa\u0142y totalny chaos przestrzenny. Gdy wi\u0119c znany i ceniony ju\u017c wtedy architekt Erich Mendelsohn otrzyma\u0142 zlecenie na zaprojektowanie w\u0142a\u015bnie w tym miejscu nowoczesnego domu handlowego, to \u2013 metaforycznie i faktycznie \u2013 zderzy\u0142 si\u0119 z murem.<\/p>\n\n\n\n
I nie by\u0142 to tylko mur z cegie\u0142. Hamulcem by\u0142y r\u00f3wnie\u017c dawno ju\u017c zdezaktualizowane pomys\u0142y, anachroniczne rozwi\u0105zania i oczekiwania, jakie Mendelsohnowi z pocz\u0105tku przedstawiono. Do\u015b\u0107 obejrze\u0107 starsze o oko\u0142o 15 lat projekty Alvina Wedemanna, kt\u00f3re zak\u0142ada\u0142y wzniesienie domu handlowego dla Rudolfa Petersdorffa w stylu XVIII-wiecznego gmaszyska. Na szcz\u0119\u015bcie nowo powo\u0142any do zadania architekt mia\u0142 ju\u017c z ty\u0142u g\u0142owy rozwi\u0105zania stosowane przez starszych koleg\u00f3w \u2013 pionier\u00f3w modernizmu, a ponadto do\u015bwiadczenie: jego zrealizowana koncepcja domu towarowego z jedwabiami Erwina Weichmanna w Gliwicach (1922), a przede wszystkim przebudowa i rozbudowa Domu Wydawniczego Rudolfa Mossego w Berlinie (1923), zyska\u0142y mu s\u0142aw\u0119 tw\u00f3rcy ultranowoczesnego.<\/p>\n\n\n\nProjekt fasady domu handlowego Petersdorff, arch. Erich Mendelsohn, 1927, zbiory Muzeum Architektury we Wroc\u0142awiu<\/em><\/figcaption><\/figure>\n\n\n\nCofnij si\u0119 o kilka krok\u00f3w<\/h3>\n\n\n\n Je\u015bli patrzycie na Kameleon od strony ulicy Szewskiej to zr\u00f3bcie kilka krok\u00f3w w stron\u0119 placu Dominika\u0144skiego. Zaraz na pocz\u0105tku ulicy O\u0142awskiej zobaczycie boczn\u0105 elewacj\u0119 domu towarowego – niepozorn\u0105, niemal zas\u0142oni\u0119t\u0105 przez przeszklony, wysuni\u0119ty mocno naro\u017cnik. To pozosta\u0142o\u015b\u0107 po istniej\u0105cym tu od 1913 roku wcze\u015bniejszym domu handlowym, kt\u00f3ry Mendelsohn musia\u0142 uwzgl\u0119dni\u0107 w swym projekcie. Architekt pozostawi\u0142 j\u0105 (podobnie jak i wi\u0119kszo\u015b\u0107 element\u00f3w konstrukcyjnych wewn\u0105trz budynku), prawie bez zmian. Jedynym elementem charakterystycznym jest tu rytm prostok\u0105tnych okien, pozbawionych dekoracji i uj\u0119tych w proste, odmienne kolorystycznie od ok\u0142adziny budynku, obramienia. Boczna elewacja zdaje si\u0119 pe\u0142ni\u0107 rol\u0119 preludium, delikatnego i sp\u00f3jnego z ca\u0142o\u015bci\u0105 bry\u0142y wst\u0119pu do oryginalnej, rewolucyjnej wr\u0119cz w swej formie fasady.<\/p>\n\n\n\n
A ta zaplanowana zosta\u0142a rozmy\u015blnie od strony ulicy Szewskiej, kt\u00f3r\u0105 planowano po pierwsze poszerzy\u0107, a po drugie uczyni\u0107 z niej jedn\u0105 z g\u0142\u00f3wnych arterii komunikacyjnych miasta. Nowa fasada niemal \u201ewch\u0142on\u0119\u0142a\u201d wcze\u015bniejszy budynek i ca\u0142kowicie zmieni\u0142a rozk\u0142ad akcent\u00f3w. Architekt dobrze odrobi\u0142 lekcj\u0119 zadan\u0105 przez Poelziga – ca\u0142o\u015b\u0107 za\u0142o\u017cenia zdominowana zosta\u0142a przez szerokie, biegn\u0105ce horyzontalnie wzd\u0142u\u017c bry\u0142y pasy okien. Kompozycj\u0119 r\u00f3wnowa\u017cy jedynie przeszklony wykusz – wysuni\u0119ty mocno przed lico budynku i obejmuj\u0105cy wszystkie jego kondygnacje. Projekt Mendelsohna wyszed\u0142 wyra\u017anie poza \u201efunkcjonalistyczn\u0105 zasad\u0119 czytelno\u015bci konstrukcji. Widoczny jest tu zamiar stworzenia formy odpowiadaj\u0105cej sw\u0105 dynamik\u0105 wsp\u00f3\u0142czesnemu mu ruchowi ulicznemu i stylowi \u017cycia\u201d (\u017ar\u00f3d\u0142o: K. Kirschke, P. Kirschke, H. Schlimme, Wroc\u0142awskie domy handlowe i towarowe z lat dwudziestych<\/em>, [w:] Wie\u017cowce Wroc\u0142awia 1919-1932<\/em>, wyd. Archiwum Budowlane Miasta Wroc\u0142awia, Wroc\u0142aw 1997, s. 129)<\/p>\n\n\n\nOkna. Szerokie, niczym nie zas\u0142oni\u0119te, ogromne szklane powierzchnie, kt\u00f3re w dzie\u0144 odbijaj\u0105 ruch przechodni\u00f3w i pojazd\u00f3w. W nocy \u2013 roz\u015bwietlone \u2013 przyci\u0105gaj\u0105 spacerowicz\u00f3w odwiedzaj\u0105cych Rynek i zapewniaj\u0105 o niebo lepsz\u0105 skuteczno\u015b\u0107 reklamow\u0105 ni\u017c nachalne szyldy. Tak musia\u0142o to wygl\u0105da\u0107 w 1928 roku, gdy Petersdorff otworzy\u0142 swe drzwi dla klient\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n
Jak jest dzi\u015b? Szczerze m\u00f3wi\u0105c, nieciekawie. \u017beby nie napisa\u0107 \u017ca\u0142o\u015bnie… Budynek pozostaje pusty, a w oknach widniej\u0105 jedynie og\u0142oszenia o wynajmie powierzchni. Ale i tak wybierzcie si\u0119 tam na spacer, Kameleon to dla tropicieli modernizmu stacja obowi\u0105zkowa!<\/p>\n\n\n\n <\/a>fot. Marta Czy\u017c-Kaczor<\/figcaption><\/figure><\/li> <\/a>fot. Marta Czy\u017c-Kaczor<\/figcaption><\/figure><\/li> <\/a>fot. Marta Czy\u017c-Kaczor<\/figcaption><\/figure><\/li> <\/a>fot. Marta Czy\u017c-Kaczor<\/figcaption><\/figure><\/li> <\/a>fot. Marta Czy\u017c-Kaczor<\/figcaption><\/figure><\/li><\/ul><\/figure>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"Zapraszamy na drug\u0105 ods\u0142on\u0119 wycieczki po Wroc\u0142awiu \u015bladami Bauhausu. Dzi\u015b zagl\u0105damy na r\u00f3g ulicy O\u0142awskiej i Szewskiej, gdzie stoi dawny dom handlowy Petersdorff, obecnie znany wroc\u0142awianom jako Kameleon. W 1927 roku, kiedy to Erich Mendelsohn otrzymuje we Wroc\u0142awiu zlecenie na zaprojektowanie domu handlowego dla Rudolfa Petersdorffa, Bauhaus jest u szczytu swego rozkwitu. Co prawda uczelnia […]<\/p>\n","protected":false},"author":111,"featured_media":1513807,"comment_status":"open","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_et_pb_use_builder":"off","_et_pb_old_content":"","_et_gb_content_width":""},"categories":[2910,6305],"tags":[6300,6319,4499],"yoast_head":"\n
Puk, puk, czy tu mieszka Bauhaus? [KAMELEON]<\/title>\n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n\t \n\t \n\t \n \n \n \n \n \n\t \n\t \n\t \n